-
Pesach en uitleg over de Sedermaaltijd
Pesach:
Pesach is in de eerste plaats het feest waarin de uittocht uit Egypte wordt herdacht. In Exodus 12 lezen we hoe God Zelf dit Pascha (= voorbijgaan) instelde. Hoogtepunt van het feest is de maaltijd op de eerste avond, ter herinnering aan de maaltijd aan de vooravond van de uittocht van het volk Israël. In die nacht werden alle eerstgeborenen omgebracht, behalve daar waar het bloed van het paaslam aan de deurposten was gestreken. Het vlees van het geslachte lam moest met ongezuurd brood en bittere kruiden gegeten worden.
Pesach begint op de avond van de 14e Nisan (maart/april) met de Sederavond. In de week vooraf wordt het hele huis ontdaan van elk spoortje gist omdat er in de Pesachweek geen gist mag worden gegeten. (Daar komt onze grote schoonmaak vandaan) Deze zoektocht eindigt met een zeer grondige inspectie van alle hoekjes en gaatjes van het huis op de dag voor Pesach. Dit heeft te maken met de haast die er geboden was bij het vertrek uit Egypte waardoor er geen tijd was het brood te laten rijzen. Dat er in de rituelen van de Seder maaltijd ook heel veel geheimenissen verborgen liggen die betrekking hebben op de komst en het offer van Yeshua, zult u ontdekken als u verder leest over de gebruiken.
De Sederavond:
Sederavond of Seideravond (Hebreeuws: leel haseder – ליל הסדר) is een avond aan het begin van het Pesachfeest. In Israël duurt dit feest 7 dagen, maar buiten Israël 8.
De gebruiken bij de Sedermaaltijd in grote lijnen:
Aan een feestelijk gedekte tafel wordt er tijdens de maaltijd uit de Haggadah (= vertelling) gelezen. Het jongste kind stelt vader 4 vragen die allen betrekking hebben op de rituelen van de maaltijd. Al lezend in de Haggadah komt de volgorde van de rituele onderdelen vanzelf aan de orde. Geen brood maar Matzes zijn onderdeel van deze maaltijd. Er worden 6 speciale gerechtjes gegeten in een bepaalde volgorde die allemaal herinneren aan de Joodse slavernij in en de uittocht uit Egypte. Daarbij worden er, ook weer in een speciale volgorde 4 glazen wijn geschonken en gedronken (een klein slokje is ook voldoende en druivensap mag ook) die allemaal een speciale betekenis hebben. Op welke manier de rituelen ook verwijzen naar de komst en het offer van Yeshua proberen we zo goed mogelijk uit te leggen bij het benoemen van de ingrediënten van de Seder maaltijd.
Tijdens de rituele maaltijd wordt er ook tijd genomen voor een feestelijke Pesachmaaltijd, maar die wordt weer afgesloten met de laatste rituele onderdelen en zegenbeden uit de Haggadah. De Sedermaaltijd is dus over het geheel genomen een avondvullend programma. Voor een complete Haggadah is dit niet de plek, maar we proberen wel zo goed mogelijk uit te leggen waar de verbinding ligt tussen de Sedermaaltijd voor het Joodse volk en voor hen die in HaMashiach Yeshua geloven. Want er zijn wel degelijk redenen genoeg voor Messiaanse gelovigen om samen te genieten van de prachtige symboliek achter de Sedermaaltijd. Wij hopen een klein steentje bij te kunnen dragen om u dat te helpen ontdekken.
Het rituele gedeelte onder leiding van de Haggadah:
De Haggadah behandelt het verhaal van de Joodse slavernij in Egypte en de uittocht uit Egypte. Seder (סדר) betekent letterlijk: volgorde of orde, omdat de gebruiken volgens een volgorde of orde worden uitgevoerd die eveneens in de Haggadah beschreven staat.
De Sedermaaltijd wordt gebruikt aan een feestelijk gedekte tafel met in ieder geval deze ingrediënten:
De betekenis van de 4 bekers wijn:
Tijdens de maaltijd wordt de aandacht van de kinderen vastgehouden door ze al vertellend bij het verhaal te betrekken. Het jongste kind stelt 4 vragen over de bijzondere betekenis van de maaltijd. Dit heeft te maken met de mondelinge overlevering waar in de Torah over gesproken wordt. Het stellen van de vragen wordt Ma Nisjtana genoemd. (beschreven in de Misjna = Mondelinge Leer)
De 4 vragen:
1. Waarom eten wij op deze avond anders dan op alle andere avonden matzes?
2. Waarom zitten wij anders dan alle andere avonden niet rechtop maar leunen wij op de tafel?
3. Waarom is deze avond zo anders dan alle andere avonden?
4. Waarom eten we vanavond, anders dan op alle andere avonden bittere kruiden?
Zoals eerder geschreven geeft de Haggadah de volgorde en de rituelen aan van de maaltijd. Hoe kom je nu aan zo’n Haggadah? Deze zijn te koop in de boekwinkels van de Joodse gemeenschappen in Nederland. In deze Haggadot wordt echter geen verband gelegd tussen de Sedermaaltijd en de komst en het offer van Yeshua.
Een Haggadah waarin stap voor stap de hele maaltijd beschreven staat is ‘De brede Hagada’. Dit is een boek waarin u stap voor stap door de hele maaltijd geleid wordt, maar wel alleen gericht op het Joodse verhaal. Het is een uitgave van de stichting Sja’ar en het boekwerk is samengesteld door Joram Rookmaker. De teksten zijn zowel in het Hebreeuws, ook Fonetisch, met daarnaast de Nederlandse vertaling. Bovendien is het boekwerk voorzien van allerlei illustraties die veel duidelijkheid geven. Het mooie is dat de authentieke Pesach liederen in 27 tracks op een CD bijgeleverd worden met uitgeschreven bladmuziek op PDF voor de liefhebbers. Heel mooi om de Joodse traditie tot in detail te leren kennen.
Toch geven wij zelf de voorkeur aan een Messiaanse Haggadah, een Haggadah waarin de verbinding uitgelegd wordt tussen de symbolen van de Joodse Sedermaaltijd en het lijden van Yeshua. Sinds kort is onze eigen uitgave op de markt die u hier kunt bestellen.
Dit is een complete Haggadah waarin ook de Bijbelteksten en Opwekkingsliederen volledig zijn opgenomen, zodat u geen ander boekwerk nodig heeft aan de tafel. U kunt de hele Haggadah volgen, maar hem natuurlijk ook gebruiken als naslagwerkje wanneer u zelf graag een Haggadah wilt samenstellen. Ook vindt u er een checklist voor de avond en een recept voor Charoset.
Pesach is in de eerste plaats het feest waarin de uittocht uit Egypte wordt herdacht. In Exodus 12 lezen we hoe God Zelf dit Pascha (= voorbijgaan) instelde. Hoogtepunt van het feest is de maaltijd op de eerste avond, ter herinnering aan de maaltijd aan de vooravond van de uittocht van het volk Israël. In die nacht werden alle eerstgeborenen omgebracht, behalve daar waar het bloed van het paaslam aan de deurposten was gestreken. Het vlees van het geslachte lam moest met ongezuurd brood en bittere kruiden gegeten worden.
Pesach begint op de avond van de 14e Nisan (maart/april) met de Sederavond. In de week vooraf wordt het hele huis ontdaan van elk spoortje gist omdat er in de Pesachweek geen gist mag worden gegeten. (Daar komt onze grote schoonmaak vandaan) Deze zoektocht eindigt met een zeer grondige inspectie van alle hoekjes en gaatjes van het huis op de dag voor Pesach. Dit heeft te maken met de haast die er geboden was bij het vertrek uit Egypte waardoor er geen tijd was het brood te laten rijzen. Dat er in de rituelen van de Seder maaltijd ook heel veel geheimenissen verborgen liggen die betrekking hebben op de komst en het offer van Yeshua, zult u ontdekken als u verder leest over de gebruiken.
De Sederavond:
Sederavond of Seideravond (Hebreeuws: leel haseder – ליל הסדר) is een avond aan het begin van het Pesachfeest. In Israël duurt dit feest 7 dagen, maar buiten Israël 8.
De gebruiken bij de Sedermaaltijd in grote lijnen:
Aan een feestelijk gedekte tafel wordt er tijdens de maaltijd uit de Haggadah (= vertelling) gelezen. Het jongste kind stelt vader 4 vragen die allen betrekking hebben op de rituelen van de maaltijd. Al lezend in de Haggadah komt de volgorde van de rituele onderdelen vanzelf aan de orde. Geen brood maar Matzes zijn onderdeel van deze maaltijd. Er worden 6 speciale gerechtjes gegeten in een bepaalde volgorde die allemaal herinneren aan de Joodse slavernij in en de uittocht uit Egypte. Daarbij worden er, ook weer in een speciale volgorde 4 glazen wijn geschonken en gedronken (een klein slokje is ook voldoende en druivensap mag ook) die allemaal een speciale betekenis hebben. Op welke manier de rituelen ook verwijzen naar de komst en het offer van Yeshua proberen we zo goed mogelijk uit te leggen bij het benoemen van de ingrediënten van de Seder maaltijd.
Tijdens de rituele maaltijd wordt er ook tijd genomen voor een feestelijke Pesachmaaltijd, maar die wordt weer afgesloten met de laatste rituele onderdelen en zegenbeden uit de Haggadah. De Sedermaaltijd is dus over het geheel genomen een avondvullend programma. Voor een complete Haggadah is dit niet de plek, maar we proberen wel zo goed mogelijk uit te leggen waar de verbinding ligt tussen de Sedermaaltijd voor het Joodse volk en voor hen die in HaMashiach Yeshua geloven. Want er zijn wel degelijk redenen genoeg voor Messiaanse gelovigen om samen te genieten van de prachtige symboliek achter de Sedermaaltijd. Wij hopen een klein steentje bij te kunnen dragen om u dat te helpen ontdekken.
Het rituele gedeelte onder leiding van de Haggadah:
De Haggadah behandelt het verhaal van de Joodse slavernij in Egypte en de uittocht uit Egypte. Seder (סדר) betekent letterlijk: volgorde of orde, omdat de gebruiken volgens een volgorde of orde worden uitgevoerd die eveneens in de Haggadah beschreven staat.
De Sedermaaltijd wordt gebruikt aan een feestelijk gedekte tafel met in ieder geval deze ingrediënten:
- Als eerste de 2 Shabbats kaarsen, omdat elke Hoogtijdag begint met een Shabbatsviering en daar horen natuurlijk de kaarsen bij. Deze herinneren aan het gebod van God: onderhoud en gedenk, en worden aangestoken door de vrouw des huizes, waarna zij de zegenbede uitspreekt.
- Er staat een kom water op of bij de tafel met een gastendoekje. Die worden doorgegeven op het moment dat de maaltijd begint. (Urchatz = Handenwassing) Het wassen van de handen is een teken dat we rein voor God willen staan. ‘Wie mag de berg des Heren beklimmen, wie mag staan in Zijn heilige stede? Hij die rein is van handen en zuiver van hart’ (Psalm 24: 3 + 4a)
- Er worden Matzes (= ongezuurde broden) gegeten. Deze staan symbool voor de haast waarmee het volk uit Egypte moest vertrekken. Er was geen tijd om het brood te laten rijzen. Bovendien is gist ook een beeld van de zonde (verzuren) Ook de zegen over het brood wordt dus uitgesproken over de matzes. Buiten een mandje met matzes voor algemeen gebruik tijdens de maaltijd, worden er 3 matzes in een speciale hoes gedaan: een Matze Cover, met 3 afzonderlijke segmenten die allemaal een aparte betekenis hebben tijdens de rituelen. Vaak wordt er ook gebruik gemaakt van een Afikoman etui (Afikoman = gebroken) om een deel van de middelste matze in te verstoppen. Denk hierbij aan het lichaam van Yeshua dat voor ons verbroken, in doeken gewikkeld, begraven en opgewekt werd. Aan het eind van de maaltijd wordt de Afikoman door de kinderen opgezocht. Messiasbelijdende gelovigen wijzen erop dat met de instelling van het avondmaal, in Lucas 22:20, Yeshua de beker ‘na de maaltijd’ nam. Er van uitgaande dat aan de orde van de maaltijd in 2000 jaar niet veel veranderd is, betekent dit dat het ‘brood’ dat Yeshua nam en brak, de Afikoman was. Daarmee is de verwijzing naar het verlossingswerk van de HaMashiach Yeshua compleet. De middelste matze, die de priester voorstelt, wordt niet alleen gebroken en begraven maar staat ook weer op, aan het einde van de maaltijd komt de matze weer te voorschijn. En het mooiste is, dat Yeshua dit stukje matze heeft gebruikt, toen hij tegen zijn discipelen zei: “Dit is mijn lichaam dat voor u gegeven wordt, doet dit tot mijn gedachtenis.” De beker die Hij vervolgens nam, is de beker ‘na de maaltijd’, de derde beker. Deze beker draagt als betekenis verlossing.
- Daarnaast wordt er ook een zestal speciale ingrediënten klaargelegd op een Sederschotel, die in het centrum van de tafel staat binnen handbereik van degene die de leiding over de maaltijd op zich neemt.
- Elke gast heeft ook de speciale gerechtjes op zijn eigen bord
- Bij elke gast worden maar liefs 4 glazen naast het bord klaargezet, voor de 4 bekers wijn met speciale betekenis tijdens het rituele gedeelte van de maaltijd. (een slokje is genoeg, en druivensap mag ook)
- Elke gast heeft een kommetje met zout water waar sommige gerechten in gedoopt worden voordat men ze nuttigt.
- Midden op tafel staat verder nog een gevulde beker wijn, een zogenaamde Kiddush beker, die met de Shabbatviering ook gebruikt wordt, maar in dit geval dient die als beker voor Elia en blijft onaangeroerd.
- Karpas (= peterselie), doet denken aan de lente. Dit wordt gedoopt in water met zout, als herinnering aan de tranen in Egypte en het feit dat het leven niet altijd vreugde inhoudt. Ook herinnert de peterselie aan de bundel hysop die gebruikt werd om de deurposten in te smeren met bloed van het pesachlam.
- Zeroah (= een bot van een lam), dit is symbolisch en er wordt ook vaak een kippenbotje voor gebruikt. Herinnert aan het lam dat geslacht werd in de nacht van de Exodus, maar ook aan het lijden van Yeshua.
- Baytzah (= een ei, hard gekookt en daarna gebraden), als symbool voor het nieuwe leven. Denk hierbij ook aan Yeshua, Die als Pesachlam geslacht werd maar opstond uit de dood. Het ei wordt ook vaak gedoopt in het zoute water als herinnering aan de tranen in Egypte, maar ook aan de tranen van Yeshua in de hof van Getsemane.
- Maror (= bittere kruiden), vaak geraspte mierikswortel, vanwege de bitterheid van de slavernij in Egypte, maar ook het bittere lijden van Yeshua.
- Chazeret (= rauwe hele mierikswortel, maar ook wel radijs, ook een bitter kruid), als het jong is, is het zoet met zachte bladeren, later wordt het hard en bitter. Zoals de houding van de Egyptenaren: eerst zoet tegen de vaderen, later hard en bitter tegen de kinderen Israëls.
- Charoset (= zoet), een mengsel van appels, noten, gember, kaneel en wijn. (Soms ook dadels, rozijnen, granaatappel, enz.) De zoetheid van het gerecht staat voor het geluk na de bevrijding uit Egypte en onze bevrijding van zonden en dood door Yeshua, terwijl de kleur doet denken aan klei en aan de stenen en het cement uit de slaventijd in Egypte.
De betekenis van de 4 bekers wijn:
- Ik zal jullie uitleiden: beker der heiliging, Kos Kadesh
- Ik zal jullie redden: beker der plagen, Kos Hamakot
- Ik zal jullie verlossen: beker der vrijkoping, verlossing, of dankzegging, Kos Hage’oelah
- Ik zal jullie aannemen: beker der aanneming en lofprijzing, Kos Hallel
Tijdens de maaltijd wordt de aandacht van de kinderen vastgehouden door ze al vertellend bij het verhaal te betrekken. Het jongste kind stelt 4 vragen over de bijzondere betekenis van de maaltijd. Dit heeft te maken met de mondelinge overlevering waar in de Torah over gesproken wordt. Het stellen van de vragen wordt Ma Nisjtana genoemd. (beschreven in de Misjna = Mondelinge Leer)
De 4 vragen:
1. Waarom eten wij op deze avond anders dan op alle andere avonden matzes?
2. Waarom zitten wij anders dan alle andere avonden niet rechtop maar leunen wij op de tafel?
3. Waarom is deze avond zo anders dan alle andere avonden?
4. Waarom eten we vanavond, anders dan op alle andere avonden bittere kruiden?
Zoals eerder geschreven geeft de Haggadah de volgorde en de rituelen aan van de maaltijd. Hoe kom je nu aan zo’n Haggadah? Deze zijn te koop in de boekwinkels van de Joodse gemeenschappen in Nederland. In deze Haggadot wordt echter geen verband gelegd tussen de Sedermaaltijd en de komst en het offer van Yeshua.
Een Haggadah waarin stap voor stap de hele maaltijd beschreven staat is ‘De brede Hagada’. Dit is een boek waarin u stap voor stap door de hele maaltijd geleid wordt, maar wel alleen gericht op het Joodse verhaal. Het is een uitgave van de stichting Sja’ar en het boekwerk is samengesteld door Joram Rookmaker. De teksten zijn zowel in het Hebreeuws, ook Fonetisch, met daarnaast de Nederlandse vertaling. Bovendien is het boekwerk voorzien van allerlei illustraties die veel duidelijkheid geven. Het mooie is dat de authentieke Pesach liederen in 27 tracks op een CD bijgeleverd worden met uitgeschreven bladmuziek op PDF voor de liefhebbers. Heel mooi om de Joodse traditie tot in detail te leren kennen.
Toch geven wij zelf de voorkeur aan een Messiaanse Haggadah, een Haggadah waarin de verbinding uitgelegd wordt tussen de symbolen van de Joodse Sedermaaltijd en het lijden van Yeshua. Sinds kort is onze eigen uitgave op de markt die u hier kunt bestellen.
Dit is een complete Haggadah waarin ook de Bijbelteksten en Opwekkingsliederen volledig zijn opgenomen, zodat u geen ander boekwerk nodig heeft aan de tafel. U kunt de hele Haggadah volgen, maar hem natuurlijk ook gebruiken als naslagwerkje wanneer u zelf graag een Haggadah wilt samenstellen. Ook vindt u er een checklist voor de avond en een recept voor Charoset.